Jesteś notorycznie zmęczony, brakuje Ci energii i chce Ci się spać?

Nie pamiętasz, kiedy miałeś dobry humor? Masz suchą skórę, włosy wypadają garściami, a paznokcie się łamią ? Przytyłeś, a wcale nie jesz więcej? Być może jest wręcz przeciwnie: ubyło Ci wagi, mimo że nie jesteś na diecie? Nie możesz spać, stałeś się niespokojny i nadpobudliwy

Choć wydaje się to nieprawdopodobne, wszystkie te objawy mogą być spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy. Wadliwe działanie gruczołu jest niebezpieczne, dlatego przeczytaj, jak znaleźć przyczynę Twoich problemów.

Zaburzenia pracy tarczycy występują coraz częściej, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Niektórzy naukowcy zaliczają choroby tarczycy do chorób cywilizacyjnych. Są na tyle powszechne, że określa się je plagą XXI wieku. Być może tarczyca nie zapewnia Ci odpowiedniej ilości trójjodotyroniny.

Co to takiego, jak i gdzie powstaje i za co odpowiada? Zapraszamy do lektury artykułu, w którym znajdziesz odpowiedź na te i inne pytania.

Trójjodotyronina – czym jest i jaką rolę odgrywa w organizmie?

Trójjodotyronina to hormon tarczycy. Tarczyca jest niewielkim gruczołem dokrewnym, czyli produkujący hormony. Występuje u wszystkich kręgowców. Położony jest z przodu szyi, w jej dolnej części, między tętnicami. Składa się z dwóch płatów połączonych węziną. U niektórych występuje dodatkowy, trzeci płat, nazywany piramidowym. Tarczyca wytwarza trzy ważne hormony:

1. trójjodotyroninę (T3),
2. tyroksynę (T4)
3. kalcytoninę.

Co ciekawe, T3 i T4 różnią się od siebie tylko jednym atomem jodu. Stan, kiedy tarczyca produkuje prawidłowe ilości hormonów, nazywany jest eutyreozą.

Trójjodotyronina, zwana również trijodotyroniną, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ma wpływ na pracę wszystkich komórek. Ma ogromne znaczenie przez całe życie organizmu, a szczególnie istotna jest w okresie dorastania. Ma tzw. działanie anaboliczne – wzmaga procesy budowy i wzrostu tkanek. Pobudza przemianę materii i wszelkie procesy metaboliczne. Odgrywa wyjątkowo istotną rolę w rozwoju mózgu i tkanki kostnej. Jej niewłaściwy poziom może niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia i prowadzić do szeregu zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu ciała. Zarówno niedobór, jak i nadmiar trójjodotyroniny, wiąże się z poważnymi konsekwencjami, rozstrojeniem gospodarki hormonalnej i zachwianiem równowagi organizmu.

Sprawdź, jak wiele uciążliwych dolegliwości może być spowodowane zaburzeniami produkcji trójjodotyroniny. Dowiedz się więcej o trójjodotyroninie i upewnij się, że masz jej prawidłowy poziom.

Funkcje trójjodotyroniny

• pobudza spalanie tkanki tłuszczowej, zwane lipolizą,
• reguluje poziom cholesterolu we krwi,
• kontroluje procesy utleniania i pozyskiwania energii przez komórki,
• pomaga w utrzymaniu prawidłowej temperatury ciała, termoregulacji,
• jest niezbędna do prawidłowego rozwoju i dojrzewania układu nerwowego,
• zwiększa szybkość przepływu impulsów nerwowych,
• bierze udział w reakcjach białkowych,
• wpływa na pracę serca: zwiększa ilość krwi, jaką może ono w ciągu minuty wtłoczyć do naczyń krwionośnych,
• przyspiesza krążenie krwi,
• odgrywa ważną rolę w metabolizmie węglowodanów: powoduje, że glukoza jest wchłaniana z przewodu pokarmowego w większej ilości i w większym stopniu wchłaniana przez komórki organizmu,
• przyspiesza motorykę układu pokarmowego,
• wpływa na produkcję i metabolizm innych hormonów,
• wpływa na pracę układu rozrodczego,
• zapewnia poprawną pracę nerek,
• odpowiada za zdrowie układu kostnego, odpowiednią gęstość kości i tym samym zapobiega złamaniom.

Kiedy i gdzie powstaje trójjodotyronina?

Trójjodotyronina jest produkowana w około 20% w komórkach pęcherzykowych tarczycy. W pozostałym zakresie proces ten zachodzi w innych tkankach organizmu.

Do produkcji trójjodotyroniny niezbędny jest jod. Jod to pierwiastek chemiczny z grupy fluorowców. Jego źródłem jest wdychane powietrze i spożywany pokarm. W celu uzupełnienia niedoborów jodu zaleca się spożywanie soli jodowanej. Jod występuje w wodzie morskiej i solankach. Można go znaleźć w niewielkich ilościach także w mleku, jajach, rybach, owocach morza i warzywach, pochodzących z terenów, na których jod obecny jest w glebie.

Trójjodotyronina powstaje w procesie polegającym na odjodowaniu tyroksyny (T4), czyli zredukowaniu jej o jeden atom jodu. Mówi się, że trójjodotyronina jest aktywną formą tyroksyny. Za stymulowanie produkcji trójjodotyroniny odpowiada hormon przysadki mózgowej – tyreotropina (TSH), która produkowana jest na przykład pod wpływem zimna lub stresu.

Co ciekawe, między tymi dwoma gruczołami (tarczycą i przysadką mózgową) występuje sprzężenie zwrotne. Oznacza to, że zwiększenie poziomu TSH prowadzi do zwiększenia poziomu T3 i T4, a następnie zwiększenie stężenia T3 i T4 we krwi powoduje zmniejszenie stężenia TSH. W procesie bierze udział także podwzgórze. Innymi słowy, odpowiednia ilość hormonów tarczycy we krwi hamuje wydzielanie hormonów przez przysadkę i podwzgórze, a kiedy hormonów tarczycy zaczyna brakować, podwzgórze i przysadka są pobudzane.Ten elegancki mechanizm umożliwia samoregulację organizmu i zapewnia utrzymanie równowagi hormonalnej.

Do czego prowadzi nadmiar trójjodotyroniny?

Jeżeli nadmiar trójjodotyroniny połączony jest z wysokim poziomem T4 oraz niskim poziomem TSH, mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy. Niedoczynność tarczycy może prowadzić do następujących dolegliwości:

• stanów napięcia nerwowego oraz niepokoju,
• drażliwości i nadmiernego pobudzenia,
• uczucia ciepłej i wilgotnej skóry,
• zaburzeń miesiączkowania,
• nadmiernego wypadania włosów,
• drżenia dłoni,
• wzmożenia potliwości,
• szybszego bicia serca,
• wrażenia kołatania serca,
• obniżenia masy ciała przy jednocześnie wzmożonym apetycie,
• problemów ze snem,
• wzrostu ciśnienia tętniczego krwi,
• osłabienia kondycji fizycznej,
• zmniejszenia tolerancji na zmiany temperatury otoczenia,
• problemów żołądkowo-jelitowych, przede wszystkim biegunek,
• insulinooporności, a co za tym idzie wzrostu stężenia glukozy i insuliny we krwi.

Przyczyny nadmiaru trójjodotyroniny mogą być różne. Jedną z najczęstszych jest choroba Gravesa-Basedowa, której charakterystycznymi objawami są wole tarczycowe (tak określa się powiększenie tarczycy) oraz wytrzeszcz gałek ocznych. Nadmiar T3 może być spowodowany również toksycznym wolem guzkowym, gruczolakiem przysadki mózgowej, uszkodzeniem tarczycy lub przedawkowaniem L-tyroksyny – syntetycznego hormonu tarczycy, stosowanego w leczeniu niedoczynności. Wzrost stężenia trójjodotyroniny może także wynikać z ciąży.

Aby wyrównać poziom hormonów tarczycy we krwi, stosuje się leki tyreostatyczne. W każdym przypadku należy skonsultować się ze specjalistą, w celu dobrania odpowiedniej dawki leku.

Do czego prowadzi niedobór trójjodotyroniny?

Niedobór trójjodotyroniny w okresie płodowym i niemowlęctwa prowadzi do nieodwracalnego niedorozwoju mózgu, niegdyś zwanego kretynizmem tarczycowym. Jednakże wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia zapewnia prawidłowy rozwój umysłowy.

U dorosłych niedobór trójjodotyroniny, przy równocześnie niskim poziomie T4 i wysokim stężeniu TSH, zwykle prowadzi do diagnozy niedoczynności tarczycy. To równie szkodliwy stan, który może spowodować następujące objawy:

• osłabienie kondycji fizycznej,
• ciągłą senność,
• zwiększenie masy ciała,
• zaburzenia funkcjonowania pamięci,
• problemy z koncentracją,
• zmiany w owłosieniu – wysuszenie, zmatowienie oraz osłabienie włosów, przerzedzenie owłosienia łonowego i brwi,
• zmniejszona tolerancja na niską temperaturę – szybkie marznięcie i częste uczucie doskwierającego chłodu,
• zmniejszenie potliwości,
• spowolnienie rytmu serca,
• problemy trawienne, w szczególności zaparcia,
• dolegliwości ze strony stawów,
• u kobiet – zaburzenia miesiączkowania,
• u mężczyzn – zmniejszenie popędu seksualnego.

Najczęstszymi przyczynami niedoboru trójjodotyroniny są: autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (inaczej choroba Hashimoto), atrofia tarczycy, infekcje tarczycy, nieprawidłowa synteza hormonów, usunięcie całości lub prawie całości tarczycy, leczenie jodem ¹³¹I, napromieniowanie szyi (np. przy radioterapii), niedoczynność przysadki mózgowej powiązane z niedoborem TSH oraz niektóre choroby niezwiązane z tarczycą. Zbyt mała ilość trójjodotyroniny może być spowodowana również niedoborami jodu lub nieprawidłowym stosowaniem syntetycznej tyroksyny.

Niedoczynność tarczycy leczy się lewotyroksyną, czyli syntetyczną formą hormonu tarczycy. Pomocniczo przepisuje się czasami tabletki zawierające T3.

Trójjodotyronina – normy

Prawidłowy poziom trijodotyroniny (T3) we krwi mieści się w zakresie od 1,3 do 3,1 nmol na litr krwi. Jednak w powszechnie przeprowadzanych badaniach laboratoryjnych nie zaleca się sprawdzania tej postaci hormonu, bo jej stężenie zależy od ilości wiążących go białek.

W praktyce oznacza się poziom aktywnej biologicznie formy hormonu, czyli tzw. wolnej frakcji trójjodotyroniny (FT3). Jej prawidłowy poziom to od 2,25 do 6 pmol/L (od 1,5 do 4 ng/L). Trzeba podkreślić, że przedstawione normy mogą się różnić w zależności od laboratorium analitycznego. Każda placówka przyjmuje inną metodologię badań oraz używa innego sprzętu pomiarowego. W każdym przypadku w wynikach badań, obok wykrytego stężenia, zostaną wskazane normy, jakie przyjęto.

Jednocześnie, aby kompleksowo ocenić prawidłowość działania tarczycy, wraz badaniem trijodotyroniny należy sprawdzić poziom fT4 i TSH. Najistotniejszy  jest stosunek tych trzech hormonów do siebie nawzajem. Jest przy tym możliwe, że poziom FT3 będzie prawidłowy, a poziom TSH nieprawidłowy.

Podwyższone TSH przy FT3 mieszczącym się w normie może oznaczać subkliniczną niedoczynność tarczycy. Obniżone TSH przy FT3 mieszczącym się w normie zwykle wskazuje na subkliniczną nadczynność tarczycy.

Ostatecznej interpretacji dokonuje lekarz endokrynolog i w razie potrzeby kieruje do dalszej diagnostyki. Pomocne może okazać się dodatkowe badanie ultrasonograficzne (USG) tarczycy, pozwalające na wykrycie guzów i wola.

Kiedy warto sprawdzić poziom trójjodotyroniny?

Warto sprawdzić poziom trójjodotyroniny przede wszystkim w przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku badania TSH. Badanie trójjodotyroniny to rutynowe badanie kontrolne, przeprowadzane w celu monitorowania przebiegu wszystkich chorób tarczycy. Wyniki pozwalają na prowadzenie właściwie zindywidualizowanej terapii. Udaj się na badanie także, jeżeli występują u Ciebie jakiekolwiek objawy niedoczynności lub nadczynności tarczycy.

Badanie wszystkich i hormonów związanych z pracą tarczycy: fT3, fT4 i TSH wykonuje się poprzez pobranie krwi. Do oznaczenia poziomu tych hormonów wystarczy mała ilość krwi z najlepiej widocznej żyły łokciowej. Pacjent musi stawić się na badanie na czczo (nie wolno jeść co najmniej 8 godzin przed badaniem). Następnie próbka przekazywana jest do analizy. Na wyniki czeka się zazwyczaj 1 dzień roboczy, w zależności od laboratorium. Przyjmowanie leków może wpłynąć na wynik, dlatego przed badaniem dobrze jest skonsultować się z lekarzem. Lekarz zapyta między innymi o ostatnio stosowane leczenie farmakologiczne oraz leki zażywane na stałe.

Cena badania zależy od miasta i placówki i waha się między 15 a 60 zł. Oczywiście można je wykonać także w ramach NFZ na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza pierwszego kontaktu lub endokrynologa. Lekarz powinien je bez problemu wystawić, jeżeli w wywiadzie stwierdzi przesłanki, świadczące o możliwych zaburzeniach pracy gruczołu tarczycowego. Pamiętaj, żeby dokładnie opisać swoje dolegliwości i przedstawić swoje obawy.

Zadbaj o siebie i sprawdź poziom trójjodotyroniny

Nie będzie przesadą stwierdzenie, że trójjodotyronina to hormon tarczycy niezbędny do życia. Jej nieprawidłowy poziom może znacząco uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie. Wiedza o T3 pomoże Ci zadbać o zdrowie własne i rodziny. Jeżeli zaobserwowałeś u siebie lub u bliskich jakiekolwiek z opisanych wyżej objawów, nie zwlekaj z wykonaniem badań. Nie warto tego odkładać, tym bardziej, że wystarczy rutynowe badanie krwi. Wyniki otrzymasz prawdopodobnie już następnego dnia. Już sama regulacja pracy tarczycy przy pomocy leków może przynieść znaczącą poprawę zdrowia i samopoczucia.