Osłona wątroby

Wątroba to odporny organ, który zdolny jest do regeneracji i odbudowy po uszkodzeniach, jednak do czasu. Pod wpływem niektórych czynników wątroba nie potrafi spełniać swoich najważniejszych funkcji, co odbija się na funkcjonowaniu całego organizmu. Uszkodzenie wątroby rozwija się przez kilka etapów, z czego ostatnią fazą jest całkowita niewydolność tego ważnego narządu.

Istnieją pewne określone, dokładnie zbadane czynniki, które mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby. Większość społeczeństwa zdaje sobie sprawę, że czynnikiem takim jest zwłaszcza alkohol, jeśli weźmiemy pod uwagę działanie długofalowe. Innym czynnikiem uszkadzającym wątrobę są wirusy, szczególnie wirus wątroby grupy C oraz grupy B. Jednak ma to zastosowanie głównie w krajach trzeciego świata, w przypadku ograniczonej dostępności do szczepionek.

Innymi przyczynami uszkodzenia wątroby są choroby autoimmunologiczne oraz przyjmowanie leków nieprzyjaznych wątrobie, których niekorzystne działanie po części zależy też od przyjmowanej dawki. Przykładem leku, który negatywnie działa na wątrobę jest acetaminofen. Przedawkowanie tego leku skutkuje wystąpieniem ostrej niewydolności wątroby, jednak w przypadku przyjmowania normalnych dawek leku ryzyko takie jest małe. Istnieją jednak pewne leki, które nawet w zalecanych dawkach mogą uszkodzić wątrobę.

Aby lepiej zrozumieć to, co uszkadza wątrobę i jak ją odbudować, należy dowiedzieć się o niej czegoś więcej. Warto zbadać, jak zbudowany jest ten organ oraz jakie czynniki negatywnie na nią wpływają. Pozwoli to na ustalenie, jakie suplementy można brać, by poprawić funkcjonowanie wątroby.

Czym jest wątroba i jakie są jej funkcje?

Wątroba to stosunkowo duży organ, którego można zlokalizować w prawej górnej części brzucha. Wątroba ma za zadanie wydalać toksyny, neutralizować szkodliwe metabolity oraz produkować substancje chemiczne potrzebne do procesu trawienia. Jest to też istotny organ dla ogólnie pojętego metabolizmu. Wątroba produkuje żółć, która jest niezbędna do trawienia tłuszczów.

Jakie są stadia uszkodzenia wątroby?

Zależne jest to od tego, czy ogólny proces uszkodzenia wątroby jest ostry, czy chroniczny. W przypadku stanu ostrego, oznacza to martwicę, innymi słowy śmierć komórek wątroby. Jeśli chodzi o stan przewlekły, jest to stopniowo postępujące złogi tłuszczu oraz powiększenie wątroby, które prowadzi do rozwinięcia się tkanki bliznowatej, która z czasem poszerza swoje granice.

Znane przyczyny uszkodzenia i niewydolności wątroby

Do najczęstszych przyczyn uszkodzenia wątroby zaliczają się następujące czynniki:

• Przyjmowanie leków, w tym sterydów anabolicznych
• Alkohol
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, ale najczęściej jest to typ C
• Hemochromatoza (nadmierne wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego)
• Choroba Wilsona
• Niedobór alfa-1 trypsyny, ważnego białka osocza krwi
• Pierwotna marskość żółciowa wątroby
• Stwardniające zapalenie dróg żółciowych
• Inne choroby wirusowe
• Toksyny

Wpływ sterydów anabolicznych na wątrobę

Uszkodzenie wątroby najczęściej łączy się z przyjmowaniem doustnych metylowanych sterydów z grupą 17-alfa. Stopień toksyczności tych sterydów i potencjalne uszkodzenie wątroby zależne jest od indywidualnych czynników, takich jak przyjmowana dawka, długość zażywania sterydu czy innych czynników ryzyka.

Przykładem toksycznie działającego sterydu jest fluoksymesteron, z kolei metandienon (Dianabol) jest potencjalnie niebezpieczny i jest przedmiotem większych nadużyć. Podczas gdy długotrwałe spożycie doustnych sterydów nie jest powszechne, tak wysokie dawki wciąż są w użyciu u niekontrolowanych sportowców. Ciężarowcy przyjmujący wysokie dawki Dianabolu bądź Anadrolu jako zamiennik mięsa, w dużym stopniu narażają się na uszkodzenie wątroby. To, jak krótkie zażywanie wysokich dawek sterydów wpływa na wątrobę, nie jest do końca jasne.

Stopień komplikacji jest indywidualny i zależny od osoby. Dość powszechny jest wzrost enzymów wątrobowych, który ma tendencję do regulowania się w przypadku zaprzestania stosowania sterydów. Ciągłe wahania w tej kwestii mogą potencjalnie prowadzić do uszkodzenia wątroby i powstania blizn, chociaż nie jest to jednoznacznie określone w literaturze medycznej.

W wyniku przyjmowania wyżej wymienionych sterydów może się też rozwinąć upośledzenie wydzielania żółci oraz żółtaczka. Jest to mniej przewidywalne, jeśli chodzi o dawkę. Inną komplikacją jest wystąpienie wypełnionych krwią ubytków w wątrobie. Natomiast najbardziej poważną komplikacją jest rak wątroby, który w porównaniu z innymi rodzajami nowotworów ma wyjątkowo wysoką śmiertelność.

Jakie są symptomy uszkodzenia wątroby?

Oczywiście objawy uszkodzenia wątroby są bardzo indywidualne. Mogą to być na przykład zmiany skórne. Obserwuje się również przewlekłe zmęczenie, wolniejszą przemianę materii, podwyższone ciśnienie krwi, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, łaknienie cukru, nasilenie się objawów alergicznych oraz skurcze w łydkach. Jednak najczęstszym objawem uszkodzonej wątroby jest ból organu, występujący z prawej strony, pod żebrami. Mówiąc ściśle, sama wątroba nie boli, jednak ból ten wynika z ucisku na inne organy, jaki wywiera powiększona wątroba. Ponieważ powyższe objawy są dość niespecyficzne, przy przyjmowaniu jakichkolwiek leków, w tym sterydów, należy wykonywać regularne badania, w celu kontrolowania pracy tego ważnego organu.

TUDCA dla ochrony wątroby

Kwas taurousodeoksycholowy, znany jako TUDCA  to jeden z najskuteczniejszych składników, które wspierają funkcjonowanie wątroby. TUDCA sól kwasu żółciowego, która jest rozpuszczalna w wodzie. Substancja ochrania komórki wątroby, poprawia jej procesy regeneracyjne oraz wydalanie szkodliwych substancji. TUDCA nie jest nowo odkrytą substancją i posiada już wiele badań potwierdzającym jej skuteczność. Przyjmuje się, że działanie TUDCA ukierunkowane jest na zapobieganie apoptozy, czyli śmierci komórkowej.

Suplementy zawierające TUDCA pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu, ułatwiają trawienie tłuszczy, zmniejszają oporność na insulinę, a także wspomagają ochronę komórek nerwowych. Suplementy zawierające kwas taurousodoksycholowy znajdują zastosowanie w leczeniu zaburzeń wątroby oraz dróg żółciowych, takich jak marskość wątroby czy kamica żółciowa. Następuje przyspieszona regeneracja wątroby, a szkodliwe produkty przemiany materii są szybciej i sprawniej wydalane z organizmu.

Kawa a wątroba

Teraz informacja dla smakoszy kawy i tych, którzy nie wyobrażają sobie poranka bez tego aromatycznego napoju: kawa działa pozytywnie na wątrobę, jak i na cały organizm. Oczywiście mowa tu o rozsądnych ilościach. Kawa wpływa pozytywnie szczególnie w stanie otłuszczenia wątroby. Zwiększa ona zdolności antyoksydacyjne, a jej pozytywne działanie zostało potwierdzone badaniami naukowymi. Warto zaznaczyć, że wszelkie pozytywne efekty działania kawy na organizm dotyczą spożywania świeżo zaparzonej kawy lub kawy po turecku, natomiast efekt zdrowotny nie występuje w przypadku picia kawy rozpuszczalnej. 

N-acetylocysteina

Jak już wspomnieliśmy na początku, jedną z bardziej uchwytnych przyczyn uszkodzenia wątroby jest zatrucie acetaminofenem. N-acetylocysteina stanowi odtrutkę dla tej substancji i jest stosowana w przypadku przedawkowania. Głównym efektem działania N-acetylocysteiny jest zwiększenie ilości przechowywanego w wątrobie glutationu, co prowadzi do poprawy funkcji detoksykacyjnych wątroby. Dla celów suplementacji, zazwyczaj przyjmuje się 600 lub 1000 miligramów N-acetylocysteiny. Należy zauważyć, że czasami występują pewne działania niepożądane, takie jak nudności.

Ostropest na zdrową wątrobę

Ostropest plamisty to roślina występująca w rejonie Morza Śródziemnego i ceniony środek na poprawę funkcji wątroby. Swoje właściwości ostropest zawdzięcza przede wszystkim swojemu głównemu składnikowi – sylimarynie. Prawdopodobnie działanie to wynika z zwiększenia produkcji glutationu, największego naturalnego antyoksydantu. Ostropest ochrania wątrobę przed negatywnym działaniem szkodliwych czynników, zwiększa jej odporność oraz zapobiega wirusowym chorobom wątroby. Wydaje się jednak, że działanie hepatoprotekcyjne ostropestu ma znaczenie jedynie w przypadku, gdy wystąpił jakiś konkretny czynnik uszkadzający ten organ, na przykład toksyczny lek. Z kolei niektórzy wierzą, że ostropest negatywnie wpływa na receptory adrogeniczne, jednak nie ma większych, bardziej konkretnych dowodów. 

Liv 52

Liv 52 to złożony suplement, na który składają się liczne składniki ziołowe. Nie ma wystarczająco dużo danych, aby stwierdzić, że suplement ten działa również na osoby zdrowe, chcące poprawić funkcjonowanie swojej wątroby. Jednak ci, którzy regularnie spożywają alkohol oraz zażywają metylowe sterydy anaboliczne mogą prawdopodobnie skorzystać z suplementacji.

Co jeszcze może wspomóc wątrobę?

W kwestii pozytywnego działania na wątrobę, mówi się też o takich składnikach, jak betaina, spirulina czy czosnek. Jeśli chodzi o betainę, mało jest udokumentowanych dowodów na jej ochronne działanie na wątrobę, jednak może wspierać ogólne zdrowie organizmu. Spirulina to niebiesko zielona alga, która może zmniejszać otłuszczenie wątroby oraz obniżać enzymy wątrobowe. Jednak w kwestii spiruliny wciąż potrzeba kolejnych badań. Czosnek to również naturalny środek na poprawę funkcjonowania wątroby. 

Oprócz zażywania suplementów wspomagających funkcjonowanie wątroby, należy zadbać o odpowiednią dietę, która odciąży wątrobę. W tym celu warto unikać nabiału, czerwonego mięsa, białego pieczywa, alkoholu, używek oraz cukru, natomiast zadbać o spożywanie dostatecznej ilości warzyw, owoców oraz produktów pełnoziarnistych.

Podsumowanie

Wątroba to mający ogromne znaczenie i pełniący bardzo ważne funkcje organ. Niestety, zarówno styl życia jak i przyjmowane leki mają wpływ na działanie tego narządu, mogą go osłabić, a nawet spowodować jego ostre lub przewlekłe uszkodzenie. Obecnie wciąż przybywa dowodów na to, że niektóre nawyki żywieniowe, na przykład picie kawy, może poprawić funkcjonowanie wątroby. Aby zadbać o wątrobę, warto połączyć zdrowy tryb życia z suplementami ją wspierającymi.