Tyroksyna, czyli tetrajodotyronina T4, to jeden z hormonów, który produkowany jest przez komórki pęcherzykowe tarczycy.

Hormon ten odznacza się bardzo dużym wpływem na procesy metaboliczne, przede wszystkim na wchłanianie glukozy oraz rozpad tłuszczów. Oprócz tego hormon ten bierze udział w pracy gruczołów piersiowych (laktacja), reguluje także w sposób pośredni płodność. Produkcja tyroksyny opiera się na mechanicznym sprężeniu zwrotnym, produkcja podlega regulacji przez przysadkę mózgową oraz podwzgórze. Spadek ilości tyroksyny jest sygnałem dla tarczycy, która wówczas zwiększa produkcję hormonu.

Budowa tyroksyny oraz jej funkcje w naszym organizmie

Tyrozyna jest związkiem chemicznym potrzebnym do wyprodukowania tyroksyny. Za cały ten proces odpowiedzialne są komórki pęcherzykowe tarczycy, które odpowiadają za gromadzenie i uwalnianie cząsteczek tyroksyny. Należy mieć świadomość, iż cząsteczka tyroksyny nie jest zbyt ważna i jest określana jako pro hormon. Ważną rolę odrywa natomiast cząsteczka tyroksyny w organizmie, bez jednego atomu jodu, czyli trójjodotyronina. Tyroksyna ma za zadanie przede wszystkim aktywować utlenianie w tkankach oraz pobudzić rozpad tłuszczów. Odpowiada także za absorpcję glukozy z przewodu pokarmowego i jej wykorzystanie przez komórki. Wpływa na pracę gruczołów płciowych, więc z tego względu odpowiada pośrednio za proces rozrodu.

Wykonanie badania T4

Lekarz endokrynolog może zalecić w pewnych przypadkach badanie stężenia tyroksyny. Takie badanie zalecane jest zwłaszcza pacjentom, u których zauważono objawy niedoczynności, takie jak:

senność

zaparcia

zmniejszony apetyt

sucha oraz chłodna skóra

spowolnienie czynności życiowych

Albo, w sytuacji gdy u pacjenta zauważalne będą objawy nadczynności tarczycy takie jak:

bezsenność

nagła utrata wagi

zmęczenie

nadmierne pocenie się

Skierowanie na takie badanie otrzymują także osoby z tak zwanym wolem (przerost gryczołu tarczowego) lub osoby z podejrzeniami choroby przysadki (przysadka wywczas wydziela za dużo albo za mało TSH), a także autoimmulogicznego zapalenia tarczycy (choroba Hashimoto). Zaleceniem do badania może być też kontrola skuteczności leczenia przeciwtarczycowego, leczenia niedoczynności tarczycy i raka tarczycy. W niektórych przypadkach badanie poziomu tyroksyny jest niezwykle pomocne przy procesie diagnozowania niepłodności u kobiet. Aby uzyskać jak najbardziej wartościowy i wiążący wynik, ważne jest również oznaczenie fT4. fT4 to tak zwane wolne hormony. Nawet 99 procent hormonu występuje we krwi osoby badanej, reszta natomiast krąży po całym organizmie. Z tego właśnie względu badanie poziomu T4 przeprowadzane jest w 2 etapach. Najpierw z pobranej wcześniej krwi z żyły łokciowej wyodrębnia się wszystkie dodatkowe części budujące oraz znajdujące się we krwi pacjenta. Po czym do surowicy w ten sposób oczyszczonej umieszcza się przeciwciało, które przy łączeniu cząsteczek T4 będzie promieniowało. Dzięki generowanemu natężeniu światka można określić poziom hormonu. Takie oznaczenie T4 nie jest przeprowadzane tylko i wyłącznie, jeśli u pacjenta podejrzewa się chorobę tarczycy. Przeważnie jego poziom ma związek z wystąpieniem niepłodności u kobiety.

Przyczyny nadmiaru hormonów tarczycy

Przyczyny wystąpienia nadczynności tarczycy:

wole guzkowe toksyczne- w przypadku tego schorzenia, rozwija się nadczynność tarczycy, przez jej guzkowaty rozrost. Wynika on z niedoboru jodu przed 15- 30 laty.

przedawkowanie L-tyroksyny wykorzystywanej w procesie leczenia niedoczynności tarczycy.

uszkodzenie tarczycy i uwolnienie zgromadzonych ilości hormonów tarczycy.

gruczolak przysadki mózgowej wydzielający TSH

choroba Gravesa i Basedowa, czyli choroba autoimmunologiczna, opierająca się na występowaniu w organizmie przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH, które powodują zbytnią aktywację prowadzącą do zwiększonego wydzielania hormonów tarczycy, czyli nadczynności tarczycy. Choroba ta jest bardzo częstą przyczyną nadczynności tarczycy.

Objawy nadmiaru hormonów tarczycy (nadczynności tarczycy) to:

wzmożona potliwość

bezsenność

zaburzenia miesiączkowania

wzrost ciśnienia tętniczego

wypadanie włosów

wilgotna oraz ciepła skóra

niepokój oraz pobudzenie

drżenie rąk

biegunki

utrata masy ciała pomimo dużego apetytu

nietolerancja wysiłku fizycznego oraz gorąca

przyspieszenie rytmu serca

uczucie kołatania serca

Przyczyny niedoboru hormonów tarczycy (niedoczynności tarczycy) to:

niedoczynność przysadki mózgowej

przebyte napromieniowanie okolicy szyi

leczenie jodem

całkowite albo prawie całkowite wycięcie tarczycy, w przypadku gdy po przeprowadzonym zabiegu rozwinie się reakcja autoimmunologiczne uszkadza się miąższ tarczycy.

zapalenie tarczycy typu Hashimoto, choroba ta powoduje rozpoczęcie produkcji przeciwciał przeciwko enzymowi biorącemu udział w syntezie hormonów tarczycy. Wówczas dochodzi do niedoboru hormonu. Choroba ta należy do jednych z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy, boryka się z nią 2 procent populacji, w większości płci żeńskiej.

Objawy niedoboru hormonów tarczycy to:

zwolniony rytm serca

zaparcia

bóle stawów

matowe, suche u łamliwe włosy

wypadanie brwi oraz owłosienia łonowego

zmniejszona potliwość

zaburzenia miesiączkowania u kobiet

zmniejszone libido u mężczyzn

uczucie chłodu i łatwe marznięcie

zaburzenia pamięci oraz koncentracji

senność

osłabienie

zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego

przyrost masy ciała

Norma fT4

Lekarz ma możliwość zlecenia badania w celu ustalenia jakie jest stężenie tyroksyny całkowitej, która wiąże się z białkami T4 albo jej frakcji wolnej, czyli fT4. Określony normy dla hormonów tarczycy w zależności od poszczególnej frakcji wynoszą:

dla fT4: 11,8-24,6 pmol/l (dla T4: 58-154 nmol/l)

dla fT3: 4,0-7,8 pmol/l (dla T3: 1,3-3,1 nmol/l)

Podane normy mogą być różne, zależnie od tego na jakich odczynnikach pracują laboratoria.

W jaki sposób przygotować się do badania FT4?

Do tego badania nie trzeba w żaden szczególny sposób się wcześniej przygotowywać. Należy jednak pamiętać, aby na badanie zgłosić się koniecznie na czczo i to w godzinach porannych. Z tego względu, iż niektóre leki mogą wpłynąć na wynik badania, należy wcześniej poinformować lekarza o przyjmowanych lekach. Tego rodzaju badania nie można przeprowadzać między innymi u pacjenta, u który jest w trakcie leczenia heparyną i kilku dni po skończeniu procesu leczenia. Badanie FT4 powinno być zawsze oznaczane wraz z TSH.

Badania Ft4 nie powinno się wykonywać np. u pacjentów, którzy są w trakcie leczenia heparyną oraz kilka dni po zakończeniu leczenia. Badanie FT4 powinno być każdorazowo oznaczane razem z TSH. Interpretacja wyniku powinna należeć do lekarza. Wynik powinien być interpretowany zawsze przez lekarza.

Leczenie niedoboru tyroksyny

Niedobór tyroksyny w łatwo sposób można zmniejszyć, korzystając z suplementacji leku o nazwie L-tyroksyna (jest to lewoskrętna postać hormonu, czyli lewotyroksyna). Oprócz farmakoterapii powinno się na stałe wprowadzić do swojego jadłospisu produkty zawierające w sobie duże dawki jodu oraz żelaza. Właściwie dobrana terapia umożliwia w pełni normalne codzienne funkcjonowanie.

Leczenie nadmiaru tyroksyny

Jeśli tarczyca jest chora na nadczynność stosuje się przede wszystkim leki przeciwtarczycowe, czyli tyreostatyki. Pacjenci przyjmują na przykład lek tiamazol czy propylotiouracyl. Zadaniem tych preparatów jest hamowanie produkcji hormonów tarczycy, działanie leki widoczne jest po 2- 4 tygodniach. Tyreostatyki niwelują także symptomy, z jakimi boryka się pacjent, takie jak szybkie bicie serca czy drżenie rąk. Dawka leku ustalana jest przez lekarza w sposób indywidualny. Lek niesie ze sobą możliwość wystąpienie efektów ubocznych takich jak: świąt skóry czy ból stawów. W tym przypadków należy zmienić sposób dawkowania albo zaprzestać stosowania leku. Groźnym dla zdrowia powikłaniem jest agranulocytoza, która może spowodować nieodwracalne uszkodzenie szpiku. Innym sposobem leczenia jest zastosowanie jodu promieniotwórczego. Jego celem jest spowodowanie powolnego i nieodwracalnego wyniszczenia komórek tarczycy, poprzez wychwycenie przez nich jodu z surowicy. Ta terapia tra nawet parę miesięcy. Nie mogą z niej korzystać kobiety w ciąży i kobiety karmiące. Innym sposobem leczenia jest operacja, zalecana w przypadku podejrzenia raka tarczycy. Dostępny jest zarówno syntetyczny, jak i naturalny hormon tarczycy.