Tamoxifen (Nolvadex)

Tamoxyfen – jest organicznym związkiem chemicznym, zaliczanym do związków typu SERM (Selektywne Modulatory Receptora Estrogenowego). 

Tamoxifen klasyfikowany jest jako niesteroidowy lek o działaniu antyestrogenowym. Z medycznego punktu widzenia został zsyntetyzowany w celu nieoperacyjnego leczenia raka piersi (jako leczenie uzupełniające). Tamoxifen powstał dopiero w 1962 roku. Pierwsze badania kliniczne nad lekiem prowadzono w 1971 roku a dopiero po 6 latach środek został dopuszczony przez FDA jako lek do stosowania leczniczego przez ludzi. W związku z wykazywanymi właściwościami może być klasyfikowany jako doping przy stosowaniu jako suplement diety.

Estrogeny chociaż są utożsamiane z hormonami typowo żeńskimi w męskim organizmie pełnią szereg ważnych funkcji. Receptory estrogenowe u mężczyzn lokalizują głównie w tkance mózgowej, jądrach i penisie, czyli narządach istotnych dla funkcji seksualnych.Pierwotnie zakładano, że u mężczyzn estrogeny powstają wyłącznie na drodze aromatyzacji, czyli procesu przekształcania androgenów (testosteron, androstendion) w estrogeny takie jak np. estradiol i estron przez działanie ezymu aromatazy. Jednak wyniki licznie przeprowadzonych badań pokazały, że u dorosłych, zdrowych mężczyzn już jednokrotne podanie hCG (stymulatora syntezy hormonu luteinizującego, LH) znacząco zwiększa stężenie estradiolu. U pacjenta z guzem komórek Leydiga ekspresja estradiolu w odpowiedzi na hCG była dziesiąciokrotnie wyższa niż u zdrowego mężczyzny. Maksymalny wpływ na poziom estrogenów obserwuje się po 24 godzinach, a dopiero po 72 godzinach wykazuje maksymalny wpływ na stężenie testosteronu. W procesie aromatyzacji 85% etradiolu produkowane jest z przekształceń testosteronu a 95% estronu z androstendionu.

Niedobór estrogenów u mężczyzn przekłada się na:

  • spadek libido,
  • zaburzenia wzwodu,
  • słabe przyrosty masy mięśniowej, w związku z zależnością między estrogenami a syntezą GH (hormonu wzrostu) i insulinopodobnego czynnika wzrostu IGF-1,
  • możliwość wystąpienia osteoporozy,
  • zaburzenia profilu lipidowego,
  • choroby zwyrodnieniowe stawów i więzadeł.

Nie tylko niedobór ale także nadmiar estrogenów może okazać się szkodliwy. Zbyt duże stężenie estrogenów powoduje:

  • wzrost ilości tkanki tłuszczowej w typowo kobiecych rejonach, mogące prowadzić do lipomastii (otłuszczenia gruczołu piersiowego),
  • podwyższenie stężenia SHBG – jest to globulina wiążąca miedzy innymi testosteron, znacząco obniża się stężenie wolnego testosteronu,
  • zatrzymywanie wody w organizmie, co przyczynia się do spadku widoczności muskulatury,
  • ginekomastię, czyli rozrost gruczołu piersiowego, który może być indukowany przez progesteron i prolaktynę.

Jak widać estrogeny wykazują ogromny wpływ na organizm mężczyzny jego funkcje seksualne oraz proces rozrodczy. U mężczyzn powstaje około 35-45 mg estradiolu na dobę z czego 20% pochodzi z produkcji w jądrach a 60% z konwersji androgenów przez enzym aromatazę. Reszta powstaje z obwodowej konwersji androgenów nadnerczowych (przykłądem tu jest DHEA). Stężenie estradiolu w osoczu to zaledwie 1/200 stężenia testosteronu.

Działanie antyestrogenowe opiera się głównie za współzawodnictwie tamoxyfenu z endogennymi estrogenami o miejsce wiązania z receptorem komórkowym, dzięki czemu nie jest możliwe wiązanie estrogenów w docelowych tkankach.

W sporcie jest jednym z najpopularniejszych środków antyestrogennych, czyli blokujących właściwości i działanie estrogenów endogennych. Z tego tytułu ma zastosowanie praktycznie wyłącznie u mężczyzn, gdyż tylko oni mogą obawiać się procesu aromatyzaji, czyli przekształcenia adrogenów w estrogeny, których nadmiar jest dla nich szkodliwy.

Z racji właściwości tamoxyfenu, efekt który można osiągnąć dzięki jego stosowaniu to polepszenie się sylwetki. Lek wpływa na lepszy wygląd kulturysty. Poprzez zminimalizowanie działania endogennych estrogenów (głównie otłuszczenie sylwetki) znacząco wyostrza rysy tkanki mięśniowej, ukazując ich definicję, co jest szczególnie istotnym elementem przed zawodami kulturystycznymi. Środek niestety nie eliminuje tzw. ciągnięcia wodą, mimo wykazywania efektu blokującego działanie estrogenów nie zatrzymuje posteroidowego zatrzymania elektrilitów, czyli tzw. edemy.

Tamoxyfen należy do tzw. wielkiej trójki środków stosowanych między innymi w terapii po cyklu jako odblok PCT (Post Cycle Therapy), tuż obok clomidu i hCG. Z racji przynależności do grupy związków SERM, jego główna i najważniejsza funkcja to wspomaganie leczenia raka piersi. Działanie substancji opiera się na blokowaniu rozwoju estrogeno zależnych nowotworów gruczołu piersiowego.

Przeciwwskazania do stosowania tamoxyfenu:

  • jeśli występuje uczulenie lub nadwrażliwość na substancję czynną,
  • ciężka małopłytkowość,
  • istniejąca leukopenia,
  • ciąża i okres karmienia piersią.

W Polsce tamoxyfen dostępny jest w postaci tabletek powlekanych 10 lub 20 mg pod nazwą Nolvadex i Tamoxifen. Lek do stosowania doustnego. Preparat należy przyjmować w trakcie posiłku, tabletki nie rozgryzać tylko połykać w całości.

Sposób dawkowania.

Jako PCT stosuje się tamoxyfen około 2-3 tygonie w dziennej dawce 20-40 mg. Długość terapii PCT zależy od typu suplementów stosowanych w cyklu SAA, wieku oraz szybkości odzyskiwania funkcji osi HPTA (oś podwzgórze – przysadka – jądra). Dawkowanie tamoxyfenu jest zależne od indywidualnych potrzeb organizmu, wersja dla profesjonalistów – kiedy jest istotne zapotrzebowanie na działanie preparatu. Profilaktycznie można stosowac preparat codziennie w dni cyklu steroidowego, jednakże nie jest to polecane ze względu na zbyt dużą ilość skutków ubocznych.

W przypadkach klinicznych w celach leczniczych przy nowotworach piersi stosowany cykl może trwać nawet do 5 lat.

Dawka śmiertelna przy doustnym zażyciu środka:

– szczur 4,100 mg/kg masy ciała (dootrzewnowo 700 mg/ kg masy ciała)

– mysz 2,150 mg/kg masy ciała (dootrzewnowo 50 mg/kg masy ciała)

– minimalna dawka toksyczna w przypadku kobiet wynosi 5,6 mg/kg masy ciała.

W mniejszych dawkach zazwyczaj jest dość dobrze tolerowany jednak podczas badań klinicznych odnotowano takie skutki uboczne jak:

  • wysypki skórne,
  • osłabienia,
  • nudności i wymioty,
  • uderzenia gorąca,
  • hiperkalcemia, czyli zaburzenia w stężeniu wapnia,
  • leukopenia i małopłytkowość,
  • zwyrodnienia w obrębie oczu takie jak zaćma,
  • depresja,
  • bóle i zawroty głowy,
  • silne uszkodzenia wątroby (stłuszczenie, żółtaczki wszystkich typów i nowotwory),
  • choroby nowotworowe jelita grubego, odbytu i żołądka,
  • zakrzepica żył głębokich,
  • zwiększenie stężenia triglicerydów we krwi.

Preparat zawiera laktozę, co jest istotną informacją dla osób z nietolerancją laktozy i występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, pierwotnym niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozo-galaktozy.

Maksymalne stężenie w surowicy lek osiąga po około 4-7 godzin od doustnego przyjęcia preparatu. W znacznym stopniu jest metabolizowany. Tamoxifen i metabolity pochodzące z jego przemian gromadzą się głównie w wątrobie, płucach, tkance mózgowej, trzustce, skórze i tkance kostnej. Preparat wydalany jest wraz z kałem w postaci zróżnicowanych metabolitów.