Adrenalina to związek chemiczny należący do katecholamin, czyli pochodnych aminokwasu – tyrozyny.
Nazwa wywodzi się od łacińskiego ad renes czyli dosłownie „nad nerkami”. Adrenalina nazywana jest również epinefryną lub hormonem walki i ucieczki. Jest integralną częścią współczulnego układu nerwowego. Odpowiada przede wszystkim za mobilizację organizmu w stresujących sytuacjach.
Adrenalina pełni wiele ważnych funkcji. Do najważniejszych należą:
W trakcie wytwarzania adrenaliny, uwalnia się również inny hormon – kortyzol. Razem z adrenaliną:
Adrenalina jest wytwarzana przez rdzeń nadnerczy, zakończenia nerwowe układu współczulnego i ciała przyzwojowe. Ciała przyzwojowe są rozsiane w obrębie szyi, klatki piersiowej, w jamie brzusznej, w okolicach pęcherza moczowego oraz jajników. Adrenalina w rdzeniu nadnerczy jest wydzielana nieustannie w bardzo małych ilościach. Warto wspomnieć, że rano poziom adrenaliny jest największy, natomiast popołudniu produkcja hormonu ulega zmniejszeniu. Silne emocje, takie jak strach czy gniew powodują, że jego stężenie w organizmie wzrasta. Organizm w naturalny sposób odpowiada na działanie stresującej sytuacji i przygotowuje się do odpowiedniej reakcji. Oprócz adrenaliny, rdzeń nadnerczy produkuje inne hormony stresu, takie jak noradrenalinę i kortyzol, jednak adrenalina jest wydzielana jako pierwsza. Kortyzol jest uwalniany dopiero po około 10 minutach od zaistnienia stresora.
W momencie zagrożenia, stresu, pobudzenia nerwowego czy walki dochodzi do nagłego wyrzutu epinefryny. Wysoki poziom adrenaliny prowadzi do przyspieszenia tętna oraz wzrostu ciśnienia tętniczego. Rozkurczeniu ulegają tętniczki wieńcowe, zwiększa się również siła skurczów mięśnia sercowego. Rozszerzają się źrenice oraz oskrzela, poprawie ulega wentylacja płuc. Rozkurczają się tętniczki mięśniowe, dzięki czemu zwiększa się przepływ krwi przez mięśnie, a zmniejsza krążenie krwi przez narządy, na przykład organy wchodzące w skład układu pokarmowego. Kurczą się tętniczki krążenia skórnego, nerkowego i trzewnego. Podnosi się także poziom cukru we krwi. Rozluźniają się mięśnie gładkie przewodu pokarmowego oraz pęcherza moczowego. Wszystkie wymienione reakcje powiązane są z działaniem układu współczulnego i mają na celu przygotowanie organizmu na stres. Poprawiają koncentrację, skuteczność i szybkość, mobilizują organizm do działania oraz podwyższają próg bólu. Adrenalina błyskawicznie dodaje energii umysłowi i mięśniom oraz zwiększa widoczność w ciemnościach.
Gdy stres trwa krótko i wyrzut adrenaliny jest jednorazowy, na przykład towarzyszy uprawianiu sportów ekstremalnych bądź jest związany z ważnym egzaminem, działanie hormonu jest bardzo korzystne dla organizmu. Po krótkiej, stresogennej sytuacji szybciej się relaksujemy, mamy lepszy nastrój i jesteśmy szczęśliwi. Poziom adrenaliny naturalnie spada i nie powoduje żadnego uszczerbku na zdrowiu.
Jednak gdy organizm znajduje się pod wpływem stresujących sytuacji przez dłuższy czas, na przykład przez kilka tygodni czy miesięcy i stale dochodzi do wyrzutu adrenaliny, może to prowadzić do rozwoju wielu chorób. Najczęściej przy nadmiarze epinefryny dochodzi do chorób układu krążenia, nadciśnienia tętniczego, arytmii serca, zaburzeń tętna lub częstoskurczu, czyli sytuacji, gdy serce uderza ponad 120 razy na minutę. Ponadto pogarsza się przepływ nerkowy, może pojawić się hipokaliemia, czyli zbyt niskie stężenie potasu lub wręcz przeciwnie, poziom potasu może ulec podwyższeniu. Wahania potasu powodują drżenie mięśni, zaparcia, wymioty, nudności, wielomocz oraz migotania komór serca. Zwiększa się także stężenie glukozy we krwi, która może prowadzić do takich objawów jak senność, suchość skóry, pogorszenie widzenia, częste oddawanie moczu i kwaśny zapach z ust. W przypadku wysokiego poziomu adrenaliny dochodzi także do szybszego uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki, co może przyczynić się do nadmiernej utraty wagi. Długotrwałe, wysokie stężenie adrenaliny ma niekorzystny wpływ na skórę. Ze względu na szybsze krążenie istnieje ryzyko powstawania teleangiektazji i pajączków. Poprzez napinanie mięśni wokół ust oraz na czole w trakcie stresujących sytuacji, mogą powstawać zmarszczki mimiczne. Kobiety mają gorszą tolerancję na skoki adrenaliny ze względu na słabsze wytwarzanie noradrenaliny, hormonu, który neutralizuje działanie epinefryny. Organizm kobiety znacznie wolniej powraca do normy po szybkim wzroście poziomu adrenaliny i zdecydowanie dłużej odczuwa negatywne skutki działania tego hormonu.
U mężczyzn występuje większy wzrost adrenaliny niż u kobiet w przypadku reakcji stresowej. Adrenalinę wspiera męski hormon – testosteron, który wzmacnia jej działanie. Z tego powodu mężczyźni stają się pod wpływem stresu bardziej agresywni i działają szybciej, są także bardziej skorzy do walki i rywalizacji. U kobiet działanie adrenaliny osłabiają estrogeny i oksytocyna. W związku z tym, że mężczyźni mają zwykle większy poziom adrenaliny, częściej od kobiet chorują na choroby układu krążenia, chorobę Parkinsona czy wrzody żołądka. Bardzo wysoki poziom adrenaliny może prowadzić również do zawałów i udarów.
W związku z tym, że adrenalina jest wydzielana pod wpływem napięcia psychicznego, strachu oraz stresu, wyrzuty tego hormonu są stałe i praktycznie nie ma mowy o niedoborach epinefryny. Jeśli rdzeń nadnerczy zostanie zniszczony w trakcie operacji lub w wyniku chorób, nadal produkują adrenalinę ciała przyzwojowe i zakończenia nerwowe układu współczulnego. W niektórych sytuacjach należy zwiększyć poziom adrenaliny w organizmie i może ona uratować czyjeś życie. Adrenalina ma medyczne zastosowanie ze względu na swoje pobudzające działanie. Stosuje się ją podskórnie, domięśniowo lub dożylnie. Podaje się ją w przypadku nagłego zatrzymania krążenia krwi, ponieważ pobudza kurczliwość mięśnia sercowego. W przypadku osób z alergią, u których wystąpił wstrząs anafilaktyczny, również podaje się adrenalinę. Jej szybkie wstrzyknięcie ułatwia oddychanie, ponieważ rozluźniają się mięśnie gładkie oskrzeli i gardła oraz zmniejsza się opuchlizna. Epinefryna jest stosowana także przy silnych napadach astmy oraz w celu zmniejszenia krwawienia – hormon zwęża naczynia krwionośne.
Norma wynosi od 240 do 480 pmol/l (pikomoli na litr) czyli 44-80 pg/ml (pikogramów na mililitr). Wpływ na stężenie adrenaliny mają preparaty działające na zakończenia nerwowe układu współczulnego. W związku z tym, że adrenalina powoduje natychmiastową reakcję organizmu w stresującej sytuacji i jej poziom w organizmie stale się zmienia, bardzo trudno uzyskać jest miarodajne i wiarygodne wyniki badań.
Warto skontrolować stężenie adrenaliny w przypadku nagłego i bardzo wysokiego wzrostu ciśnienia tętniczego, kołatania serca, potliwość, drżenia nerwowo-mięśniowego, bóli głowy oraz bladości skóry. Badanie wykonuje się przy podejrzeniu nadciśnienia tętniczego niewiadomego pochodzenia lub w przypadku obecności guza ulokowanego w rdzeniu nadnerczy. Jest to tak zwany guz chromochłonny. Jego inna nazwa to barwiak i jest on nowotworem hormonalnie czynnym. Oznacza to, że produkuje aminy katecholowe, do których należą miedzy innymi adrenalina i noradrenalina. W większości przypadków guz występuje pojedynczo i ma charakter niezłośliwy. Tylko 10% wszystkich guzów ulega zezłośliwieniu. W związku z tym, że stężenie adrenaliny we krwi zmienia się bardzo szybko, wyniki badania mogą być niemiarodajne i ostateczna diagnoza jest trudna do ustalenia. Dla wielu osób widok strzykawki jest sytuacją stresującą, więc może dojść do wzrostu adrenaliny w osoczu w momencie poboru krwi od pacjenta. Lepszy obraz poziomu adrenaliny daje jej badanie z dobowej zbiórki moczu, na podstawie której sprawdzana jest obecność katecholamin i ich metabolitów.
Jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować? Badanie polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej. Krew jest pobierana zwykle z lewego dołu łokciowego lewego przedramienia. Pobrana substancja jest bardzo nietrwała, dlatego wymaga szybkiego transportu do laboratorium, a próbka musi zostać zamrożona. Inną metodą jest przygotowanie dobowej zbiórki moczu. Większą wartość diagnostyczną wykazuje jednak poziom adrenaliny we krwi. Nie istnieje potrzeba specjalnego przygotowywania się do badania. Zwykle kierowani są na badania pacjenci znajdujący się na obserwacji, którzy mają objawy napadowe. Przed pobraniem krwi należy podać wszelkie przyjmowane leki, ponieważ wiele środków może wpłynąć na wynik badania i zafałszować stężenie hormonu. Przed badaniem warto się wyciszyć i ograniczyć stresujące sytuacje. Nie zaleca się także palenia papierosów i konsumpcji alkoholu. Warto powstrzymać się od spożywania pokarmów i płynów, które mogą zmienić wynik badania. Zaliczają się do nich kakao, czekolada, banany, orzechy, kawa oraz herbata. Badanie powinno wykonywać się na czczo, warto zaprzestać jedzenia już na 14 godzin przed planowanym badaniem. Należy pić jednak dużo wody, na godzinę przed badanie warto wypić szklankę tego płynu, aby rozrzedzić krew. Nie ma przeciwwskazań do wykonania badania i nie prowadzi ono do powikłań. Może pojawić się jedynie nadmierne krwawienie wywołane nieprawidłowym nakłuciem żyły.
Ponieważ nie da się w żaden sposób uniknąć w życiu sytuacji stresowych, strachu oraz złości, obniżenie adrenaliny jest praktycznie niemożliwe. Istnieją leki dostępne na receptę, które mogą doraźnie zmniejszyć stężenie adrenaliny, działają one jednak tymczasowo. Warto zatem zadbać o harmonię i spokój w życiu, tak aby zminimalizować negatywne skutki stresu. Najważniejszy jest zdrowy sen i dobrze zbilansowana dieta. Należy się wysypiać. Sen nie powinien trwać krócej niż 6 godzin na dobę. Warto tuż przed snem zrezygnować z telewizji czy korzystania z telefonu i pozwolić organizmowi wyciszyć się po całym dniu. Urządzenia emitują dużo światła niebieskiego, który zaburza działanie naturalnego zegara biologicznego i ogranicza wydzielanie melatoniny, czyli hormonu snu. Regularne spożywanie posiłków również wpływa na higienę rytmu domowego. Warto włączyć do menu surowe warzywa i owoce, zrezygnować z mięsa, spożycia kawy i napojów wysokoprocentowych. Aby okiełznać stres i zapanować nad nerwami, można zażywać delikatne tabletki ziołowe o działaniu uspokajającym. Podobnie sprawdzą się herbatki ziołowe, na przykład napar z melisy, żeń-szenia lub korzenia lukrecji, które koją skołatane nerwy. Aby uniknąć niszczącego wpływu adrenaliny i innych hormonów stresu na zdrowie, warto zadbać o relaks i wyciszenie. Należy wygospodarować codziennie czas na odpoczynek, drzemkę lub drobne przyjemności, na przykład czytanie książki, oglądanie serialu czy spacer z czworonogiem. Dobrym sposobem na rozładowanie napięcia jest wszelkiego rodzaju aktywność fizyczna. Nordic walking czy jazda na rowerze pomogą pokonać stres i usprawnią działanie serca. Dobrym wyborem może okazać się też joga lub tai-chi, które łączą sport z medytacją. Często nie da się uniknąć kłótni czy stresu, dlatego można wypróbować sprawdzone sposoby na wyciszenie. Kilka głębokich wdechów pozwoli się uspokoić i zmniejszy w naturalny sposób stężenie adrenaliny. Warto także mieć przy sobie tak zwaną piłeczkę antystresową. Jest to piłka mieszcząca się w dłoni, wykonana z elastycznego, podatnego na uścisk materiału. Kilkukrotne ściskanie piłki pomaga rozładować negatywne emocje.
Sklep ze sterydami online sterydy.org.pl powstała z myślą o najbardziej wymagających klientach. Jeśli jesteś zainteresowany zakupem sterydów lub interesuje cię szeroko pojęty temat dopingu… to dobrze trafiłeś! Sklep sterydy.org.pl to baza wiedzy o sterydach i innych środkach dopingujących. Masz pytanie? Skontaktuj się z naszym ekspertem!